Niedziela Palmowa 24 III 2013

Autor: AiT / zdjęcia: Bogusław Ślósarz | Data: 2013-03-25 20:03

     Niedziela Palmowa to tradycyjna nazwa ostatniej niedzieli przez Wielkanocą, czyli Niedzieli Męki Pańskiej. W tą niedzielę w kościele czytany jest opis Męki Pańskiej pochodzący z jednej z trzech ewangelii: Mateusza, Marka lub Łukasza. Jest to swoista zapowiedź Męki Panskiej opisanej przez św. Jana, która jest odczytywana w Wielki Piątek. Niedziela Męki Pańskiej zapowiada i wprowadza nas w czas Wielkiego Tygodnia i Triduum Paschalnego.

     Jednak druga nazwa - Niedziela Palmowa - symbolizuje nam radosną pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Śpiewamy radosne Hosanna! i witamy nadjeżdżającego Chrystusa. Zgodnie z tradycją tego dnia w kościele święci się palmy zrobione z wierzbowych gałęzi i własnoręcznie przystrojone kwiatami, wstążkami itp.Także i w naszej parafii jak co roku podczas sumy o godz. 11⁰⁰ odbyła się uroczysta procesja i poświęcenie palm wielkanocnych.

5 Niedziela Wielkiego Postu, zwana Niedzielą Pasyjną, w tradycyjnym Mszale nazywa się Niedzielą Męki Pańskiej (Dominica de Passione) i rozpoczyna Okres Męki Pańskiej. Natomiast następna Niedziela, zwana Palmową, nosi nazwę II Niedzieli Męki Pańskiej. W Niedzielę Pasyjną w kościołach zakrywane są krzyże, które mają pozostać zasłonięte aż do końca liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek. Rozważmy teraz liturgię dzisiejszej niedzieli w nadzwyczajnej formie Rytu Rzymskiego.

Okres Męki Pańskiej rozpoczyna Kościół śpiewem psalmu 42, który jest psalmem Chrystusa Kapłana, Jego modlitwą w Ogrójcu i na krzyżu. Również psalm 128 śpiewany w Traktusie, wprowadza nas w tajemnice bolesne Serca Jezusowego. Epistoła z Listu do Hebrajczyków jest wykładem o kapłaństwie Chrystusa, którego Krew Przenajświętsza stała się Ofiarą Nowego Przymierza. Ewangelia daje nam obraz nastrojów panujących wśród społeczeństwa na krótki czas przed tragedią Męki.

Zbawiciel stawia pytanie: «Kto z was dowiedzie mi grzechu?», aby podkreślić, iż On jeden może być tym «Kapłanem świętym, niewinnym, niepokalanym, odłączonym od grzeszników, który się stał wyższym nad niebiosa» (Hbr 7, 26). Chrystus więc cierpiał za nas niewinnie i dobrowolnie.
Słowa Chrystusa wzbudzają gniew współziomków, którzy Go znieważają i zwąc opętanym przez złego ducha, chcą Go ukamienować. Jezus, jako człowiek, ucieka przed ich kamieniami, ale biada tym, przed których kamiennymi sercami musi uchodzić Syn Boży (św. Augustyn). A św. Grzegorz dodaje: «On przyszedł, aby cierpieć, a nie sądzić i karać. Przez swą cierpliwość zdziałał dla nas coś większego, bardziej błogosławionego w skutkach. Dał nam bowiem przez to naukę, że o wiele szlachetniej i godniej jest na wzór Chrystusa w milczeniu znieść niesprawiedliwość, niż zwyciężyć ją walką i oporem».

***

Niedziela Palmowa obchodzona jest w całej Polsce tłumnie i uroczyście. Dawniej w tym dniu inscenizowano triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Obrzęd polegał albo na procesjonalnym obchodzeniu kościoła wewnątrz lub na zewnątrz, albo - w mieście - na przejściu z jednego kościoła, symbolizującego Górę Oliwną, do drugiego kościoła, który wyobrażał Swięte Miasto. Głównym aktorem spektaklu była figura Pana Jezusa na osiołku umieszczona na wózku; dziś taką figurę pochodzącą z Szydłowca można oglądać w krakowskim Muzeum Narodowym. W Krakowie platformę z Chrystusem na osiołku ciągnęli rajcy miejscy - była to bowiem funkcja wielce zaszczytna - dzieci zaś rzucały kwiaty i palemki przed nadjeżdżającą figurą i wołały: "Hosanna na wysokościach". Nadto uczniowie szkół parafialnych i kolegiów recytowali wierszowane opowieści o wjezdzie Chrystusa do Jerozolimy i Jego przyszłej męce, a po nich rymowanki o poście, śledziu, kołaczach wielkanocnych i o szkolnych kłopotach. Po żakach głosili perory starsi, przebrani za pielgrzymów, handlarzy wonnościami i żołnierzy. Pojawienie się pod koniec XVII wieku tak ukostiumowanych "aktorów" zaciążyło na widowisku w kierunku zabawności. Toteż władze duchowne u schyłku XVIII wieku wydały zakaz wożenia figury Jezusa, zwłaszcza w kościołach, a wykonawcy świątecznej krotochwili przenieśli się na ulice, do szynku i karczmy i tak widowisko stopniowo zanikło. Minęło prawie dwieście lat, wysubtelniało nieco poczucie humoru, zmieniła się sama pobożność ludowa i w tej sytuacji można było pomyśleć o przywróceniu dawnego zwyczaju. Tak właśnie zrobił proboszcz we wsi Tokarnia, położonej w Beskidzie Sląskim. Zaproponował rzezbiarzowi ludowemu wykonanie figury Chrystusa na osiołku, wzorowanej na XVI-wiecznym zabytku z Szydłowca. Od 1968 roku w Tokarni podczas procesji w Niedzielę Palmową można oglądać scenę jakby żywcem przeniesioną z dawnej obrzędowości.

Głównym atrybutem święta są palmy. Najczęściej spotyka się strome bukiety z gałązek wierzbowych z "kotkami", bukszpanu i suszonych kwiatów, albo palmy wileńskie. Mają one kształt pałek różnej wielkości i grubości, a sporządza się je z ułożonych w misterne wzory zasuszonych kwiatów małych i większych. Palma jest zakończona kitą z farbowanych kwiatostanów rozmaitych traw. Niegdyś takie palmy występowały głównie na Wileńszczyznie, a obecnie spotyka się je w całej Polsce. W okolicach Tarnowa i na Ziemi Sądeckiej, w pobliżu Myślenic, a także na Kurpiach są obnoszone w procesji wysokie, często kilkumetrowe palmy, na których powiewają kolorowe wstążki. Najpiękniejsze ich okazy można oglądać w niektórych muzeach regionalnych i diecezjalnych.

Galeria: